Aflevering 9
De naam doet al wat belletjes rinkelen en als Apeldoorner zul je zeker de naam wel eens voorbij hebben horen komen; Duuring. Achter deze naam schuilt een grote geschiedenis. Bevrijding van de Veluwe vertelt het verhaal van Gilles Pieter Duuring
Geraadpleegde literatuur:
Apeldoorn Monument April 1990.
Bevrijdingskrant Ugchelen 2005
Niet schieten…we are dutch!
‘Ik draag U op’
De eerste huisarts die zich in Ugchelen vestigde was Gilles Pieter Duuring, geboren op 13 februari 1907 in Den Haag. Een groot deel van zijn jeugd bracht hij door in Oosterbeek, doordat zijn vader daar werd benoemd tot directeur van het postkantoor. Gilles Pieter Duuring had de ambitie om arts te worden en kon de studie geneeskunde volgen. Na zijn studie kon hij zich in maart 1934 vestigen als eerste huisarts in Ugchelen.
In december 1935 werd aan de Ugchelseweg 84 een dochter geboren, Marijke. Per 1 september 1933 was Gilles Pieter Duuring al benoemd tot reserve officier van gezondheid der tweede klasse, als dienstplichtig vaandrig van de 1e compagnie hospitaalsoldaten. Waarschijnlijk werd hij op 26 juni 1937 opgeroepen voor een oefening, getuige deze advertentie.
Op 15 december 1938 verhuisd het doktersgezin een paar huizen verderop, naar Ugchelseweg 88, daar waar tot voor kort geleden de huisartsenpraktijk van Dr. van der Heijden was gevestigd. In de tijd dat Dr. Duuring zijn dokters vak uitoefent binnen de gemeenschap is hij ook actief lid van buurtvereniging Ugchelens Belang (U.B.), hij was daar o.a. verantwoordelijk voor de kascontrole van de vereniging en werd tevens voorzitter van de op te richten VVV in Ugchelen. Dit was in 1936.
Ook geven de kranten regelmatig advertenties en artikelen prijs over zijn spreekuren, waarnemingen voor andere artsen, maar ook daar waar hij geholpen heeft bij ongelukken en patiënten verzorgd heeft. Regelmatig word zijn naam ook genoemd in een dankbetuiging in overlijdensadvertenties.
In januari 1939 word er aan de Ugchelseweg 88 een zoon geboren aan, Gilles Pieter. In mei 1940, als voor Nederland de oorlog uitbreekt, moet ook Dr Duuring aantreden als officier van gezondheid in het Nederlandse leger. Het is niet duidelijk waar Dr Duuring zich gedurende de oorlogsdagen bevindt, het vermoeden bestaat dat hij als Hospitaalarts in dienst was in het Militair Hospitaal te Utrecht.
Na de capitulatie van Nederland, op 14 mei 1940, keert hij weer in het Ugchelen terug en hervat zijn werkzaamheden als huisarts. In het najaar van 1940 richt hij een verzetsgroep Ugchelen op, wat later ook wel de ‘Verzetsgroep Duuring’ wordt genoemd. Deze verzetsgroep was eerst aangesloten bij het LOF-verband (Legioen van Oud-Frontstrijders), maar ging later over naar de OD (Orde Dienst). Dokter Duuring werkte hierbij samen met Kolonel Boomsma, de gewestelijk commandant van de OD, de luitenant-kolonel jhr. Teding van Berkhout en ir. jhr. Roëll uit Apeldoorn.
De OD stelde zich als doel de orde en rust te handhaven, zodra de Duitse bezetter ons land verlaten zou hebben. Sommige leden van de OD namen daarom een afwachtende houding aan.
Anderen, zoals dokter Duuring, gingen al vrij snel actief aan het verzet deelnemen. De verzetsgroep was vooral betrokken bij het verzamelen en doorgeven van militaire inlichtingen. Gedurende de oorlog blijft Dr. Duuring gewoon zijn vak uitvoeren van huisarts in Ugchelen. Bij het verzamelen van wapens en het organiseren van verzetsgroepen die militaire inlichtingen inwonnen, legde dokter Duuring contacten door het hele land. Hiervoor kwam hij ook geregeld bij Kolonel Boomsma over de vloer…….
Kolonel Boomsma had een zoon, Evert Willem Boomsma die zo snel mogelijk naar Engeland wilde. Wim werkte als vliegtuigmaker de laatste dag van de oorlog op Schiphol, bij de 4e JAVA jachtgroep. De eerste weken na de oorlog was hij belast met het opruimen van vliegtuigwrakken, die nog her en der op het vliegveld verspreid lagen. Na deze klus belandde deze groep in het Bizonpark te Zeist, waar de opbouwdienst werd gevormd. Tijdens deze periode ontving hij al signalen over ontsnapte piloten richting Engeland. Er was dus al een organisatie actief die neergekomen bemanningen via een geheime ontsnappingslijn hielp ontsnappen.
Wim werd gedwongen te werken bij de opbouwdienst. Dit tastte zijn bewegingsvrijheid aan en toe hij moest kiezen voor de opbouwdienst of demobilisatie, koos hij de het laatste. De enige hinderpaal leek nog de vastgelegde dwang, dat er een verklaring moest worden getekend, die inhield dat de militair beloofde niets meer tegen de Duitse overheid te zullen ondernemen. Dit was voor Wim van geen enkele morele betekenis.
Datzelfde gold ook voor Sergeant Kees Vermaat, een telegrafist/luchtschutter van dezelfde jachtgroep en evenals Wim afkomstig uit Apeldoorn.
Op 15 juli 1940 reden beide in de auto van Wim naar Apeldoorn terug. Ze kenden elkaar al geruime tijd en in de weken die volgden op de terugkeer in hun woonplaats ontstond een goede vriendschap. Wim was al direct bezig met het speuren naar adressen die hem konden helpen om naar Engeland te vluchten. Via zijn sigarenwinkelier dacht hij echter beet te krijgen en beschikkend over een contactadres en bracht zij vriend op de hoogte van zijn plannen. Hij had inmiddels een goede band met Kees Vermaat opgebouwd en vertrouwde hem volledig. Zeker door de reactie van Kees werd hij nog meer overtuigd.
Hij vertrouwde zijn vriend toe dat hij een kans had om uit Nederland weg te komen, via een geheime ontsnappingslijn. Kees, reageerde daar zeer enthousiast op en vroeg Wim, om hem ook op die lijst te krijgen.
‘Ik wil mee’, zei hij
Kees had ondertussen ook niet stil gezeten en was druk bezig met het bouwen van een zender. Contact via de lucht, dat is nodig in deze tijd, was zijn verklaring, maar om de spullen voor elkaar te krijgen, dat viel niet mee.
Kees Vermaat kende nog iemand die er veel voor voelde om naar Engeland te ontsnappen. Een 21-jarige jachtvlieger, Govert Steen, die ook in Apeldoorn woonde. Govert en Kees hadden samen op de HBS in Apeldoorn gezeten.
Govert had in eerste instantie weinig vertrouwen in de waarde van de ontsnappingslijn, maar onder het motto, dat je nooit kan weten hoe een koe een haas vangt, verzocht hij Wim Boomsma hem ook op de lijst te laten zetten.
Govert Steen zat er niet ver naast met zijn sceptische visie op de vluchtlijn. Wekenlang werd er gewacht op enig bericht, dat tot activiteiten zouden leiden, maar er kwam nooit een betrouwbaar signaal. Na lang wachten zijn ze zelf maar eens op onderzoek uitgegaan. Volgens Govert zou een ontvluchting met een vliegtuig de grootste kans van slagen hebben. Een koud kunstje, maar na enige observaties naar vliegbewegingen op verschillende vliegvelden moesten zij concluderen dat dit plan praktisch uitgesloten was.
Een andere mogelijkheid werd geleverd door de sigarenwinkelier van Boomsma, die kon vertellen dat de burgemeester van Apeldoorn Jhr. Quarles van Ufford, misschien kon helpen. Wim ging zonder aarzelen naar de burgemeesterswoning, maar dit leidde niet tot een succes. Hij werd weliswaar, als zoon van een hoge Nederlandse officier van het Nederlandse leger niet helemaal onbekend, wel in de woning toegelaten, maar kreeg alleen de vrouw van de burgemeester te spreken. Zij vertelde hem dat haar man niet thuis was. Daarnaast vertelde zei hem dat het geen zin had om met haar man te praten, want die wist van geen enkele organisatie af.
Teleurgesteld was Wim huiswaarts gekeerd, maar een paar dagen later kwam mevrouw Quarles hem thuis opzoeken en deelde hem mee dat ze hem inderdaad kon helpen. Uit veiligheidsoverwegingen had ze hem in eerste instantie niets willen vertellen, omdat je niet voorzichtig genoeg kon zijn. Maar omdat ze te maken had met de zoon van Kolonel Boomsma, had ze het uiteindelijk aangedurfd, hem het adres te overhandigen van een leraar van de Apeldoornse ambachtsschool. Dat bleek een goed houvast. De leraar stuurde Boomsma naar een arts in Ugchelen, Dokter Duuring.
Dat was op een winterse dag. De weg naar het dorpje was gevaarlijk glad. Hij kwam als laatste patiënt binnen en met het door de leraar verstrekte wachtwoord, opende hij gemakkelijk de deur van de spreekkamer.
Dr. Duuring luisterde belangstellend naar zijn verhaal, waarin hij ook de betrokkenheid van Steen en Vermaat liet delen, en ronde het gesprek af met de graag gehoorde mededeling dat hij wel een weg wist.
“Er wordt aan een plan gewerkt”, zei hij, “maar je moet wel even geduld hebben. De zaak is nog niet voor elkaar. Je mag er met niemand over spreken, ook met je vrienden niet, alles blijft geheim. Als het zover is, dan hoor je het van me. Er gaat in ieder geval nog iemand mee, die tot de relatiekring van prins Bernard behoort”.
Dr. Duuring is daarna verschillende malen in Apeldoorn geweest om Kolonel Boomsma te bezoeken. Wim kende de relatie niet precies, maar had wel het vermoeden, dat de arts tot over zijn oren in het verzetswerk zat. Dat was ook het geval met zijn vader, die zich bezighield met een steeds groter wordende illegale organisatie, waarvoor zijn zoon verschillende malen koeriersdiensten moest doen. Wat precies wist hij niet, daar vroeg hij ook niet naar, want het was altijd beter niets te weten, geen doel, geen namen, niets.
De jonge Boomsma hield zijn woord, aan Dr. Duuring gegeven. Hoewel hij zijn vrienden vertrouwde en ze eigenlijk ook wel in het geheim wilde betrekken, sprak hij geen woord over de nieuwe ontwikkelingen. Dat was uitermate moeilijk, vooral tegenover Kees Vermaat, die nog steeds met de bouw van zijn zendinstallatie bezig was. Het lukte maar steeds niet om de zender in de lucht te krijgen. Om toch iets te doen, besloten ze te proberen via lichtsignalen contact te krijgen met overvliegende Engelse toestellen. Het was net in de periode van het eerste contact van Boomsma met Dr. Duuring, dat Kees Vermaat van een morsesleutel, een paar batterijen en een oude fietslamp een apparaat had gemaakt, dat hen met de bekwaamheid van Kees als telegrafist in staat stelde morsetekens de lucht in te flikkeren.
Soms als ze ’s avonds vliegtuigen over hoorden komen en ze hadden vastgesteld, dat het Tommies waren, installeerden ze de sleutel in een slaapkamer van zijn ouderlijke woning en klom Wim op het dak om de fietslantaarn te richten. Ze zijn er nooit achter gekomen of de lichtseinen ooit door een van de vliegtuigbemanningen zijn opgevangen. Wat ze wel met zekerheid konden vaststellen was, dat ze nooit enig bericht hebben teruggekregen. De onderneming was niet zonder enig risico, maar het gevaarlijkste ervan was wel de klim naar boven, zoals bleek wel die ene avond, toen het wat ijzelde en hij plotseling langs de gladde dakpannen naar beneden gleed en ternauwernood aan een ernstige val ontkwam doordat hij nog net de dakgoot kon vastgrijpen.
De winter ’40 – ’41 begon al vroeg en nam haar tijd. Wim Boomsma wachtte met spanning op het bericht dat de vluchtlijn open was. Hij verrichtte nog wat koeriersdiensten, vernam dat er zo nu en dan een arrestatie plaats vond binnen groepen, waar zijn vader en Dr. Duuring mee te maken hadden en kreeg uiteindelijk te horen, dat hij zich gereed moest houden.
Er was een kans, dat hij plotseling kon vertrekken, dat was afhankelijk van de weersomstandigheden. Tot zijn teleurstelling moest hij, terwijl maart al naderde, horen, dat de zaak afgelast was. Heel vaag hoorde hij dat het iets te maken had met vliegtuigen, maar het fijne vernam hij het er niet van.
Natuurlijk had hij zijn vader op de hoogte gesteld van zijn plannen om te proberen in Engeland te komen en hij kreeg diens volledige steun.
Hoewel voortdurend door verraad bedreigd, bleef de verzetsgroep waarbij zijn vader en Dr. Duuring betrokken waren, functioneren en van de arts kreeg hij, terwijl hij eigenlijk al nergens meer op durfde te hopen, te horen dat hij naar Amsterdam kon gaan om daar in contact te komen met een belangrijk man uit de ondergrondse, die hij in het pand Koninginneweg 151 zou kunnen vinden. Samen met “de vriend van prins Bernard”, zoals die al veel eerder was aangekondigd, heeft hij Willem Lenglet ontmoet en kort daarna heeft hij kennis gemaakt met een man, die voor Fokker op Schiphol werkte en zou meehelpen om een vliegtuig klaar te maken voor de vlucht naar Engeland. Een stout plan, maar bij een goede organisatie haalbaar en daarom uitermate aantrekkelijk, zo vond hij
In de loop van april begon de spanning op te lopen. Er waren duidelijke aanwijzingen, dat de plannen hun voltooiing naderden en toen Wim Boomsma te horen kreeg, dat hij een foto moest inleveren, die bestemd was voor het laten maken van een noodzakelijk ‘Ausweis’, zag hij het einde van de rit in zicht. Groot was de teleurstelling toen hij op de zaterdagmorgen voor Pasen van Willem Lenglet te horen kreeg, dat er een kink in de kabel was gekomen. Hij had zich gereed moeten maken voor de grote sprong, die op de ochtend van tweede Paasdag zou plaatsvinden, maar het bleek loos alarm.
“De piloot heeft het laten afweten”, vertelde Lenglet, “alles staat klaar voor vertrek, maar er zal toch iemand moeten zijn, die het vliegtuig, dat we hebben, bestuurd”. “Ik weet iemand”, was zijn reactie geweest. En in plaats van op de ochtend van de tweede Paasdag naar Engeland te vliegen, reisde hij met trein en bus naar Apeldoorn, om Govert Steen op te zoeken. Hij trof hem gelukkig thuis. Tot zijn verrassing vertelde de jonge, voormalige officier-jachtvlieger hem, dat hij over een paar dagen naar Amsterdam zou vertrekken.
“Ik heb een baan bij Fokker kunnen krijgen”, deelde hij opgewekt mee. “Piet Vos, die ik nog uit mijn diensttijd ken, werkt daar op de constructieafdeling en hij is erin geslaagd mij een baantje als volontair te bezorgen. Maandag begin ik. Dit is mijn kans, m’n enige kans om ooit nog eens met een kist weg te komen. Bij Fokker wordt nog steeds gevlogen. Zit ik er eenmaal, dan zie ik wel verder”.
“Misschien kun je wel eerder weg dan je denkt”, zei Boomsma. “We hebben een toestel, een Junker 52, op Schiphol staan, maar we zoeken nog een piloot. Ik ben hiernaar toegekomen om jou te vragen om mee te doen. De zaak zit prima in elkaar”.
Govert Steen had niet veel tijd nodig om te reageren. “Natuurlijk ga ik mee. Zeg maar wat ik doen moet”. “Zo gauw mogelijk een pasfoto laten maken”, was het antwoord, “en zien dat je in Amsterdam komt. Er is haast bij”!
Teruggekeerd bij Lenglet kon Wim Boomsma niet zonder tevredenheid overbrengen, dat de “missie piloot” was geslaagd. De meegenomen pasfoto van Govert Steen vormde het bewijs. “Over een paar dagen is zijn Ausweis klaar”, was het antwoord van Lenglet. “Zorg dat je met hem in contact blijft, er is geen tijd meer te verliezen”!
Uiteindelijk lukt het Wim Boomsma, om op 6 mei 1941, samen met piloot Govert Steen, jhr. Jan Jacob Gerard Beelaerts van Blokland, en Fokker vliegtuigmonteur Wybert Lindeman te vluchten met een geroofde watervliegtuig vanuit de Minervahaven te Amsterdam. Het betrof een door de Duitsers geconfisqueerde Fokker T.8W. Govert Steen had nog nooit met een watervliegtuig gevlogen.
Een geslaagde en spectaculaire vlucht naar vrijheid in Engeland.
De verzetsactiviteiten van verzetsgroep Duuring gingen ondertussen onverminderd door. De dokter werkte o.a. samen met Kees Vermaat. Via een verzetsgroep in Den Haag kwam hij in contact met geheim agent De Graaf, deze zou met een bijzondere opdracht van de Nederlandse regering zijn gedropt, als geheim agent. De Graaf was erg goed op de hoogte van diverse illegale zaken. In maart 1942 kwam De Graaf naar Apeldoorn om te praten over het plaatsen van een geheime zender in de bossen bij Ugchelen. (In die periode was ‘De Graaf’ geregeld als logé te gast bij Dr. Duuring en zijn gezin).
De verzetsgroep was van plan om in de buurt van ‘Johnnie’s Land’ aan de Hoog Buurloseweg 145, zender te plaatsen. De Graaf had een afspraak geregeld met iemand bij het Station van Apeldoorn op 21 maart 1942. Deze persoon zou materiaal voor een zender meebrengen. Met de auto van Dr. Duuring zou dit afgehaald worden. Bij het station aangekomen werd Dr. Duuring gearresteerd, samen met J.F.J. Damm en Kees Vermaat (beiden lid van verzetsgroep Duuring).
De Graaf bleek echter een verrader te zijn die samenwerkte met de SD een (Sicherheits Dienst). Hij heeft op meerdere plaatsen en onder verschillende namen zich weten binnen te dringen in de kringen van het verzet. De Graafs echte naam was Anthonie van de Waals. Door zijn verraad hebben tientallen verzetsstrijders het leven verloren. Na de oorlog is hij ter dood veroordeeld en in 1950 terechtgesteld.
Dr. Duuring, J.F.J. Damm en Kees Vermaat werden via het Polizei Durchgangslager, een concentratiekamp te Amersfoort, overgebracht naar de Strafgevangenis in Scheveningen. Door de krijgsraad in Amsterdam (het ‘Luftwaffenfeldgericht’) werden zij op 26 juni 1942 ter dood veroordeeld. De aanklacht luidde: ‘spionage voor de vijand van het Derde Rijk’. Volgens het oorlogsrecht hadden zij recht op een verdediger, maar die advocaat werd niet tot het proces toegelaten.
Op verzoek van mevrouw Duuring heeft die advocaat nog een gratieverzoek ingediend. Dit verzoek werd afgewezen. Zij bleven in Amersfoort gevangen, totdat zij op 31 juli 1942, samen met drie andere verzetsmannen, werden gefusilleerd. Begin augustus is dit aan de familie meegedeeld. Over de plaats van terechtstelling en andere gegevens wilden de Duitsers geen mededelingen verstrekken.
De lichamen van de zes gefusilleerden, waaronder dat van Dr. Duuring, werden op de dag van de terechtstelling in Velsen gecremeerd. De bussen met as werden van nummers voorzien en overgebracht naar het Bureau van de Sicherheitds Dienst, Euterpestraat 99 in Amsterdam. Als voor het uitvoeren van een opdracht een reis naar Duitsland nodig was konden leden van de SD in aanmerking komen van een extra verlofpas. Daarom werd de urn van Dr. Duuring overgebracht naar het kerkhof in Heger bij Osnabrück. Volgens het boek van de doodgraver in Heger is de urn van Dr. Duuring daar op 31 augustus 1942 achter de heg begraven.
Kees Vermaat
Uit het dagboek van Wim van Houtum:
Zaterdag 8 augustus 1942.
“´s Middags hoort de Ugchelse bevolking dat dokter Duuring met drie anderen Apeldoorners op 31 juli in Amersfoort zijn gefusilleerd(!) Maandag (dus na zijn dood) ontving zijn vrouw een laatste brief van hem onder het opschrift ´Zijn laatste wilsbeschikking´. Deze brief was al op 19 juli geschreven. Woensdag kwam de advocaat bij haar op bezoek. Gisteren ontving mevrouw Duuring de boodschap dat zij de kleren van haar man aan het Huis van Bewaring in Amsterdam kon komen afhalen (nog steeds niets vermoedende). Tegelijkertijd ontvingen zijn ouders bericht dat hun zoon op 31 juli is doodgeschoten. Zijn vrouw kreeg dit bericht niet(!). Dr. Duuring de man die buiten de Duitsers geen vijanden had, de man die dag en nacht voor zijn patiënten klaar stond en geen onderscheid maakte tussen rijk en arm is op zo’n gewelddadige manier van ons heengegaan. De reactie van de Ugchelense bevolking die door deze tijding als het ware kapot is, zal niet uitblijven. Het is jammer dat zoiets niet voldoende, ja eigenlijk in het geheel niet te verwerken is. Het is haast onbegrijpelijk dat wij onze dokter niet weer terug zullen zien. Velen komen in hun gesprekken steeds weer terug op onze zo goede huisarts”.
“Tot aan het eind van de oorlog heeft Ugchelen een centrale rol binnen de inlichtingendienst gespeeld. Eén van de overgebleven leden van de verzetsgroep Duuring heeft in 1944 de Districts Inlichtingen Dienst opgericht. De plaatselijke agenten te Apeldoorn, Brummen, Hoenderloo, Posterenk en Woeste Hoeve gaven hun informatie door aan de district-inlichtingenofficier te Ugchelen, die deze gegevens weer doorgaf aan de gewestelijke inlichtingenofficier te Ede.
Hierbij ging het onder andere om gegevens over legering en verplaatsing van Duitse troepen, hun sterkte en bewapening, geschutsopstellingen en munitieopslagplaatsen”. Na de bevrijding werd de vroegere Koudhoornlaan omgedoopt in G.P. Duuringlaan.
In 1947 werd de Ugchelense kei een oorlogsmonument door het aanbrengen van een plaquette waarop ook de naam van G.P. Duuring staat vermeld. Eén van de leden van de verzetsgroep Ugchelen, de heer Jac. van Houtum, heeft de urn met de stoffelijke resten, na jarenlang corresponderen met allerlei instanties weten op te sporen.
Op 7 maart 1952 zijn de stoffelijke resten van dokter Duuring onder grote belangstelling op de begraafplaats ‘Heidehof’ in Ugchelen herbegraven.
De praktijk aan de Ugchelseweg 88 is na het overlijden van Dr. Duuring over genomen door Dr. Frits Piekema uit Apeldoorn. Dr. Piekema had zijn praktijk aan het Emmaplein 34 in Apeldoorn. Vanaf 17-08-1942 verhuisde de arts met zijn gezin naar de Ugchelseweg 88. Mevrouw Duuring verhuisde met haar gezin tijdelijk naar het oude adres van Dr. Piekema.
Dr. Piekema, zoon van de bekende Oogarts uit Arnhem, had dienst bij de militair geneeskundige dienst, en was een studievriend van Dr. Duuring.
Tijdens een oefening, toen Dr. Piekema een colonne militairen op doortocht door Ugchelen begeleidde, was hij Dr. Duuring toevallig tegen gekomen en zo werd de oude vriendschap weer opgehaald. Toen Dr. Piekema als chef van de militair geneeskundige dienst in Apeldoorn was aangesteld, bracht hij menig tijd bij zijn oude studiegenoot aan de Ugchelseweg door.
Dr. Piekema bleef Ugchelen, ruim 22 jaar trouw. In december 1964 nam hij afscheid van de praktijk in Ugchelen en werd hij opgevolgd door Dokter Th. Van Blommenstein, die al sinds 1962, assistent van Dr. Piekema was.
Dat de nieuwe huisarts van Ugchelen ook vaderlands getrouw was en de Duitse bezetter graag tegenwerkte blijkt wel hieronder.
Door Pam Piekema, kleindochter van Dr. Piekema.
Interview met haar grootmoeder, de echtgenote van Dr. Piekema.
“Zoals velen hadden ook wij in de oorlog een spannende tijd. We waren zeer onder de indruk van wat er met Dr. Duuring was gebeurd. Zelf hadden we zorgen om onze (Joodse) vrienden, bv. Bram Leijdesdorff, hij zat eerst ondergedoken bij Dr. Wouters in Apeldoorn en daarna bij het Johnnie’s land, net buiten Ugchelen.
Paul Groenewegen, een andere goede vriend, heeft 8 maanden ondergedoken gezeten bij ons in huis. Ook kregen we ondergrondse krantjes geleverd en die werden dan bij mij opgehaald. Die moest ik dan verdelen. Doodeng! Twee keer kregen we een inval van de moffen. Eén keer heb ik de krantjes snel in de kachel gegooid, bij de tweede keer heeft Paul Groenewegen de krantjes in zijn bed verstopt.
Jouw opa (Dr. Piekema) deed zijn bijdrage door b.v. ziektebriefjes uit te schrijven aan marechaussees, die tochten naar het zuiden maakten, beneden de rivieren. Die moesten dan boodschappen van het verzet overbrengen en dan kwamen ze weer terug.
Maar dat is verraden. Het is niet duidelijk door wie, maar helaas was de zus van opa verliefd op een Duitser, geen nazi, die daarom ook moest onderduiken. Ze vroegen ons of dat bij ons kon, maar dat wilden we niet i.v.m. onze contacten en activiteiten. We wilden niet dat door ons mensen in moeilijkheden zouden raken. We weten niet of dat een rol heeft gespeeld.
Ook was het gek dat we in de oorlog de Duitsers tegenwerkten maar omdat er in Ugchelen, zoals gezegd, verplicht Duitsers ingekwartierd werden, kwamen wij aan het eind van de oorlog zelf ook aan de beurt. Ook bij ons werden Duitse soldaten ingekwartierd, je opa was toen al opgepakt. Ze waren eerlijk gezegd vaak heel gewoon. Ze wezen ons in huis bijvoorbeeld aan waar we het veiligst waren bij bombardementen. Het waren gelukkig geen heftige Nazi’s , het waren jongens die graag weer naar huis wilden.
Je opa is drie keer opgepakt. De eerste keer (3 juli 1943) was hij snel terug, de tweede keer (31 oktober 1944) is hij opgepakt samen met Paul Groenewegen. En de laatste keer (28 november 1944) is hij naar Duitsland vervoerd naar een krijgsgevangenkamp.
Toen de oorlog was afgelopen zei de wasbaas, (vermoedelijk Dhr. Quartel) ‘dat kan toch niet dat onze dokter nog niet terugkomt’ uit het kamp in Neubrandenburg.
Het kamp was door de Russen bevrijd en bezet. Hij heeft toen zijn was-auto groen geschilderd met een groot rood kruis erop. Ik heb een Rode Kruis pak geleend met strepen erop alsof ik hoog in rang was. Hij had dokterspullen bij zich en een pistool. We hadden geen kaart, geen geld en geen eten. We moesten onderweg bedelen bij de Engelsen. Opa zat eerst in een krijgsgevangen kamp in het zuiden van Duitsland en is daarna steeds verplaatst. Als laatste verbleef hij in Neubrandenburg. Ze hadden het daar zwaar, honger etc.
Al met al was het een spannende tocht. Ik moest een wachtwoord hebben om het kamp in te mogen, een Russisch wachtwoord, wel te verstaan. Daarvoor moest ik dus eerst naar een Russische kazerne, dat vond ik het engste dat ik ooit gedaan heb. Buiten het Russisch spraken zij geen enkele andere taal. Ik heb het wachtwoord uiteindelijk toch gekregen, vraag me niet hoe het gelukt is, ik bibberde gewoon van angst.
Aan de poort zeiden we, ‘wij komen Dr. Piekema halen, want die is ziek!’ (smoes). Tegen Frits (Dr.Piekema) zeiden ze, ‘je vrouw staat aan de poort’. Hij kon het niet geloven. Toen is hij toch gekomen op zijn klompen met stro. Ongeschoren en mager. En zo blij. Het was zo iets geks.
Ze waren heel aardig die Russische kerels. Ze hebben voor een nacht een barak vrij gemaakt, ramen dichtgeplakt en de volgende morgen kregen we witte toast met marmelade, thee en koffie. Dat was zo iets lekkers, daar hebben we van genoten.
We hebben Frits en een andere Apeldoorner meegenomen. Een marechaussee die heel ziek was. Hij had leukemie. Hij was al bijna dood maar die kon toen toch nog even zijn vrouw zien in Apeldoorn. Onderweg heen en terug waren overal vrouwen aan het werk aan de weg, er lagen overal dode paarden en koeien. En lijken. Toen er een straat naar je opa werd genoemd, waren we heel erg trots dat onze naam zo aan Ugchelen verbonden werd. Een spannende tijd in de oorlog maar ook hele fijne praktijkjaren na de oorlog.’
