Januari 1941

1941 – 2 januari donderdag.

Van Houtum: Sinds enkele nachten passeren er weer vliegtuigen. In deze nacht gaan zij over Ugchelen in de richting Zutphen. Op deze IJsselstad vallen dan ook bommen.

1941 – 3 januari vrijdag.

Bloem: Men zegt dat in Deventer, door mannen van het woonwagenkamp 4 Duitse militairen, die zich in een café ophielden, met bun eigen wapens doodgeschoten zijn. Evenwel zouden later alle mannen van het woonwagenkamp in hechtenis genomen zijn. Krantenberichten melden dat er een verplichte veelevering op komst en in werking is waarbij men van iedere vijf koeien er één zou moeten leveren. Men kan een pink leveren doch deze moet 300 kilogram zijn (of eenmaal gebroken dan 350 kg) en een koe moet 400 kg zijn.

1941 – 6 januari maandag.

Van Houtum: Alle Nederlanders die in Frankrijk voor de Duitsers zouden gaan werken (uit Apeldoorn 200) zitten in werkkampen langs de Franse grens. Als zij Frankrijk binnenkomen worden zij door de Fransen doodgeranseld. Deze beschouwen hen als onderkruipers.

1941 – 8 januari woensdag.

Van Houtum: De toegang tot de bioscopen wordt voor alle joden verboden.

1941 – 9 januari donderdag.

Van Houtum: Alle boseigenaren moeten naar verhouding hout leveren dikker dan 15 cm. Zo moet één eigenaar 3.000 m³ leveren. Het hout zou bestemd zijn voor de bouw van vlotten (aanval op Engeland).

Bloem: ‘s Avonds nogal druk geschut gehoord. Vermoedelijk van de afweer. De volgende dag meldt de radio als dat de Engelsen aanvallen op Duitse steden gedaan hebben.

1941 – 11 januari zaterdag.

Van Houtum: Volgens geruchten zou men in de komende week op het politiebureau moeten verschijnen voor het maken van vingerafdrukken. Dit voor het nieuwe legitimatiebewijs. De politie zou bovendien alle zichtbare gouden sieraden op een lijst vermelden.

1941 – 13 januari maandag.

Bloem: Men zegt dat de op 12-12-40 in Deventer gevorderde paarden met de trein vervoerd werden en nabij de grens door een Engels vliegtuig, dat eerst een bom voor de locomotief gooide en daarna de trein bestookte, deze zo goed als geheel verwoest moet hebben. Men poogde nog enige wagons af te haken doch men zegt dat ze zich (de vliegtuigen) weer omgekeerd hadden en ook de rest nog vernielden tot zelfs de wagons met de begeleidende manschappen. De officiële paardenvordering was eerst op 16 december toen op 11 januari en is nu opnieuw uitgesteld.

1941 – 14 januari dinsdag.

Van Houtum: De Rijkscommissaris bepaalt dat alle personen, die helemaal of gedeeltelijk (één of meer joodse grootouders) van joodse bloede zijn, zich bij de plaatselijke politie moeten aanmelden. Het Verordeningenbesluit bevat bovendien een bepaling over het opleggen van prestaties. Aan personen, verenigingen of gemeenten kunnen verplichtingen worden opgelegd (ook aan personen die de gepleegde daad goedkeuren als de dader niet gevonden kan worden) voor schade aan goederen van de Duitse Weermacht. Deze verplichting kan bestaan uit het betalen van een zoengeld. De verordening zou alleen tegen kwaadwillige kringen zijn gericht.

Bloem: Men zegt dat op Teuge veel manschappen aangekomen zijn die bij de boeren ondergebracht worden.

1941 – 15 januari woensdag.

Van Houtum: Drie politieagenten uit Apeldoorn doen ‘s morgens bij oom Jan een huiszoeking. Voornamelijk in de kelder. Zij vinden weliswaar een stuk clandestien vlees maar zij doen net alsof er een stempel opstaat. Het doel van de huiszoeking is onbekend. Het zal wel met verraad van de één of ander in verband staan. Resultaat is er echter niet. Als de agenten bij ons thuis waren gekomen zou er een bekeuring zijn gevallen. Wij waren bezig met clandestien vlees te braden en gehakt te bereiden. Alles werd zou gauw mogelijk verstopt toen we van de huiszoeking bij mijn oom hoorden. De geur in de keuken en stille getuigen, zoals iets gehakt aan enkele deurknoppen, waren voldoende bewijs. Het is ook mogelijk dat de agenten met opzet naar een andere Van Houtum: zijn gegaan.

Bloem: In de richting Apeldoorn een 20-tal luxe wagens.

1941 – 16 januari donderdag.

Van Houtum: Veehouders moeten alle koeien leveren die zij als mestkoeien hebben opgegeven. Zo moeten uit onze omgeving, Klopman, Ooster en Repelaar, respectievelijk 1, 2 en 16 dieren op aanstaande woensdag (veemarkt) leveren. De Duitsers vorderen langzamerhand alles om er zelf beter van te worden en te voorkomen dat de Engelsen bij de bezetting van Nederland nog iets van waarde zouden vinden.

Bloem: In de richting Apeldoorn ‘s middags een 20-tal en ‘s avonds om 7 uur nog een 20-tal luxe wagens.

1941 – 17 januari vrijdag.

Van Houtum: ‘s Morgens kunnen wij op de Openbare School nieuwe distributiebescheiden halen. De broodkaart is bijzonder groot en is ruim 60 cm lang. Oom Gerrit en oom Hendrik Palm krijgen beiden vergunning om met hun Fiatjes tot 31 januari te rijden. De toewijzing is ……. vijf liter benzine. Dit dient alleen voor het starten omdat beide wagens voor elektriciteit (uit accu’s) zijn ingericht.

Bloem: ‘s Avonds en ‘s nachts zijn zeer veel Duitse wagens hier in de richting Zutphen vertrokken. Die we gezien hebben waren zwaar en licht afweergeschut met patronenwagens. Ook over Teuge hebben ze die nacht steeds doorgereden, echter zijn ze bij Deventer weer over de dijk richting Zutphen vertrokken. Ze moesten omrijden omdat de brug bij Deventer door zware ijsgang gestremd was.

1941 – 18 januari zaterdag.

Van Houtum: De hele dag vliegen Duitse bommenwerpers boven Ugchelen. Het zijn waarschijnlijk lesvliegtuigen van vliegveld Deelen.

Bloem: Een 60-tal vrachtwagens van de Duitse weermacht, richting Zutphen vertrokken.

1941 – 21 januari dinsdag.

Bloem: Er heeft een geregelde trek van Duitse wagens in de richting Apeldoorn plaats. Allerhande vrachtwagens en een enkel afweergeschut. Men zegt dat zich weer troepenmachten aan de kust concentreren. Het telegraafverkeer ligt stil. Aan de Middellandse Zee zouden de Italianen in vereniging met de Duitsers een sterk offensief tegen de Engelsen beginnen. In Apeldoorn zouden wel 20 duizend man weer ingekwartierd worden.

1941 – 23 januari donderdag.

Van Houtum: ‘s Morgens passeren in de richting Apeldoorn 15 vrachtauto’s met aanhangwagens van de Duitse spoorwegen.

1941 – 24 januari vrijdag.

Van Houtum: De Duitsers willen de Koningschool aan de Loolaan als Duitse School inrichten. Om hiervoor leerlingen te verkrijgen bezoeken Duitse officieren gezinnen waarvan één of beide ouders van Duitse afkomst zijn. De Duitsers zetten haast achter hun houtvordering voor de bouw van vlotten. Alle bomen moeten vallen. Onverschillig welk soort die dikker zijn dan 15 centimeter. Dit geldt ook voor de bossen van Hare Majesteit de Koningin bij Apeldoorn. De NAC deelt mee dat in Duitsland iedere boer een koe krijgt om de trek van het platteland naar de steden te verminderen. Nu weten wij waar onze koeien blijven. De laatste vordering betrof uitsluitend drachtige koeien. De Duitse boer krijgt praktisch twee dieren. Het is goed riemen snijden uit andermans leer.

1941 – 25 januari zaterdag.

Van Houtum: In Apeldoorn is een grote handel in textielpunten. Meestal in ruil voor andere distributiebonnen. In de kazernes vertoeven weer Duitsers behorende tot het luchtwapen. Zij leggen deze dag al een telefoonkabel van de kazernes naar hotel Bloem:ink (Loolaan) waar zich een Duitse generaal ophoudt. De soldaten lijken nieuwelingen die vroeger zijn afgekeurd en nu weer onder de wapenen zijn geroepen. Zij zien er slecht uit en velen dragen een bril. Zij staan verbaasd te kijken voor de winkels die nog vrij veel producten te koop aanbieden. Uiteraard die niet onder de distributie vallen. De soldaten moeten natuurlijk op onze kosten worden gevoed en gekleed. De meeste zijn parachutisten. Zij oefenen in Oldebroek.

Bloem: Zeer veel verkeer met Duitse wagens in beide richtingen. Er zijn een 12-tal dubbele grote wagens in richting Zutphen vertrokken, wagens van de Duitse spoorwegen, zeer grote en zware. Zo nu en dan komen er een 20-tal lichte wagens (3 persoons DKW-tjes) over de weg. Deze zouden gevorderd zijn. Een wagen die defect was en waarvan de chauffeur gevraagd werd waarheen zei dat men naar België moest. Totnogtoe veel verkeer op de weg, hoofdzakelijk bestaande uit Duitse vrachtwagens met manschappen.

Uit de dagen van mei wordt nog verteld dat in Tiel afweergeschut stond waarop de Duitsers meerdere bommen gooiden waar vreselijke dreunen het gevolg van waren, echter zonder doel te treffen. Van de Hollandse weermacht moesten burgers van de Moerdijk evacueren over het water waarbij mensen door overbelasting van de vaartuigen in het water raakten. Eveneens vee en paarden welke, ook door overbelasting, verdronken zijn.

Uit Groningen vertelt men dat daar de Duitsers geen doorbraak verkregen over een water, daar de Hollandse pioniers de gummie boten, waarmee men trachtte over te varen, kapot maakten en de manschappen neerschoten. Zo hard werd er gevochten dat 2 dagen nadien het water nog rood gekleurd was van het bloed. In de omgeving van Doorn hadden de Duitsers herfst 1940 in een weiland munitie verborgen. De Engelsen kregen daar lucht van en bombardeerden deze opslagplaatsen waarbij gaten geslagen werden van 18 meter breed en 7 meter diep. De Duitsers die bij het afweergeschut stonden vluchten maar werden doodgeschoten omdat ze gingen lopen. Een 7-tal hierover gebelgd schoten andere manschappen en de commanderende officieren neer. Ook deze manschappen moesten het met de dood betalen. Ook een 25 a 30 tal tenminste. Men moest de ziekenauto’s uit de stad rekruteren om de lijken te vervoeren. Men zegt dat de Duitsers half maart weer een overtocht naar Engeland zullen proberen.

1941 – 27 januari maandag.

Van Houtum: De Duitsers vorderen de toren van het hoofdgebouw van de Stichting te Hoenderloo voor uitkijkpost. Zij leggen ook beslag op de drie grote bossen Spelderholt, het Leesten en het Ugchelse Bos voor schietoefeningen. Het wandelen in deze bossen is nog niet verboden. Dit is anders met de zogenaamde Varkensbaan. Zelfs het bospersoneel mag er niet zonder vergunning komen. De Duitsers slopen de afrastering (10 kilometer) van dit bos. De arbeiders op de fabriek krijgen alle aangevraagde extra rantsoenkaarten en een biljet (niet aangevraagd) voor extra textielpunten.

1941 – 28 januari dinsdag.

Van Houtum: Het ochtendblad bevat een artikel over de nieuwe persoonsbewijzen. Deze zullen op 1 maart geldig zijn. Op de persoonskaart moet onder meer uitvoerig zijn ingevuld: naam, geboortedag, adres en nationaliteit. Verder zullen er afdrukken van de rechterwijsvinger op het persoonsbewijs en een ontvangstbewijs (ook een foto) voorkomen. Dat zal op het gemeentehuis worden bewaard.

1941 – 29 januari woensdag.

Van Houtum: In de afgelopen week passeerden Apeldoorn zes treinen met ieder 60 wagons die Franse politieke gevangenen naar Duitsland vervoerden.

1941 – 30 januari donderdag.

Van Houtum: Volgens geruchten zouden 36 soldaten van de Opbouwdienst, ingedeeld bij de Luchtbescherming te Apeldoorn, hun uniformen hebben moeten inleveren. Eén van hen weigerde namelijk een Duitse officier te groeten.

Bloem: Alle radioverenigingen zullen ontbonden worden. De bezittingen van de KRO worden in beslag genomen en het personeel op wachtgeld gezet.

1941 – 31 januari vrijdag.

Van Houtum: Het verplichte bezit van een persoonsbewijs wordt van 1 maart tot 1 oktober uitgesteld. De eerste textielkaart is voor het laatst geldig. Daarom probeert iedereen nog op zijn laatste textielpunten goederen te verkrijgen. De winkels worden letterlijk bestormd. De mensen betalen contant en schijnen niet meer aan sparen te denken. Men wisselt ook zoveel mogelijk andere bonnen in. Het snoepen bereikt een hoogtepunt. Daardoor zijn vele levensmiddelen bijna niet meer verkrijgbaar.