Mijn broertje Philip is, nadat mijn vader afgevoerd werd, ondergedoken bij een oom en tante. Hij zat bij een jongetje in de klas, waarvan de vader bij de NSB zat. Hij heeft Philip aan hem verraden en die heeft hem toen opgehaald. In die tijd kreeg je voor iedere aangegeven Jood 7,50 gulden, het zogenaamde “kopgeld”. Voor die tijd veel geld en dus kassa. Voor een ondergedoken Jood kreeg je zelfs 15 gulden en voor een zieke ondergedoken Jood kreeg je, geloof ik, 25 gulden.

Philip is in november 1943 geïnterneerd naar Westerbork, in februari 1944 gedeporteerd naar Auschwitz en daar 3 dagen later, op 11 februari 1944 vermoord. Het woord vermoord vind ik een heel lastig woord, maar helaas is het wel zo.

Trouwens, mijn broer Philip was 9 jaar ouder dan ik en dat was natuurlijk ook wel wat. Dat ik negen jaar later nog geboren werd. Dan ben je als ouder wel ontzettend blij. En dan zo’n kindje af te moeten staan aan je buren om het in veiligheid te brengen, dat kun je niet voorstellen hoe dat als ouder moet zijn geweest.

De buurvrouw heeft heel vlug iets georganiseerd met nog meer kinderen, om in het park waar wij vlakbij woonden, te gaan picknicken. Ze had allerlei hele lekkere dingen meegenomen om het voor mij maar zo gezellig mogelijk te maken. Ook had ze allerlei speeltjes mee en ik had een hele grote rode strik in mijn haar. Dit was door het verzet allemaal al besproken.

Op de één of andere manier heeft die buurvrouw iemand van het verzet ingelicht, hoe dat allemaal is gegaan weet ik niet. Want mobieltjes waren er toen natuurlijk niet. Ik was in het park aan het spelen en toen kwam er een hele lange meneer aan. Ik denk dat dit eerder kwam, omdat ik nog zo klein was. En die pakte mij bij de hand en praatte een beetje met mij. Hij wist dat ik het was in verband met de grote rode strik. En deze meneer heeft mij meegenomen. Ik vind het altijd nog wel apart dat je zomaar meegaat met een vreemde man. Hij zal iets bij zich hebben gehad of beloofd hebben, maar dat weet ik allemaal niet.

De man was lid van het verzet en die heeft mij toen gebracht bij de gebroeders Boogaard in de Haarlemmermeer. Twee vrijgezelle boeren die een grote boerderij hadden en tevens een onderduikadres waren. Hier ben ik terecht gekomen. Hier was nog een meisje van 1,5 jaar. Maar het werd er te gevaarlijk. Ik geloof dat ik er één week geweest ben. Ik ben uiteindelijk bij mijn pleegouders terecht gekomen. Toen het dus gevaarlijk werd, is mijn pleegvader gevraagd, die onderwijzer was en bijles gaf, of zij nog een meisje van 1,5 jaar in huis konden nemen. Mijn pleegouders hadden wel zo’n vastberaden geloof en het was ook gelijk goed. ‘Natuurlijk doen wij dat!’. Daar was geen nadenken bij en die hebben het meisje in huis genomen. Haar naam werd Liesje, vernoemd naar mijn pleegmoeder die Elisabeth heette, het moest zo echt mogelijk lijken.

Zo ben ik dus ook in Nieuw-Vennep terecht gekomen. Mijn naam was Chella Rachel, maar omdat het een te Joodse naam was werd ik Ellie genoemd. Ook vernoemd naar mijn pleegmoeder.

Na het overlijden van mijn pleegmoeder wilde ik meer over het Jodendom weten en ben ik via een maatschappelijk werkster van het JWM (Joods Maatschappelijk Werk) weer bij de Hamakor, de Joodse koffiegroep, in Apeldoorn terecht gekomen. Hier ben ik nu ruim dertig jaar lid van. Daarnaast ben ik vrijwilliger geworden en bezoek ik veel mensen, nu alweer meer dan twintig jaar. Het horen van hun verhalen doet mij erg goed.

Daarnaast ben ik zo’n vijf jaar geleden begonnen met het geven van gastlessen op basisscholen. Een paar keer per maand vertel ik in de hoogste klassen over mijn onderduikerservaring. Dit vind ik heel mooi om te doen. Ik neem dan ook allerlei spulletjes en foto’s mee, zoals het jurkje wat ik gedragen heb met de bevrijding in 1945 in Nieuw-Vennep.

Mijn pleegouders hebben in 1983 ook het Yad Vashem onderscheiding ontvangen. Dit is een onderscheiding welke op verzoek van Otto Frank werd uitgereikt. De helpers kregen de eretitel Yad Vashem toegekend: ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’. Dit is een onderscheiding voor niet-Joden die tijdens de Holocaust hun leven waagden om Joden te redden. Deze onderscheiding mag ik nu koesteren.

Kinderen kunnen soms enorm ontroerende vragen stellen, zoals ‘bent u nog boos op de Duitsers?’ of ‘Bent u nog verdrietig?’ Ook kunnen kinderen geëmotioneerd raken. Er is wel eens een meisje huilend de klas uitgelopen. Dat raakt mij natuurlijk enorm. Maar ik blijf het doen zolang het nog kan.

Er zijn onlangs, op 13 juli 2023, Struikelstenen voor mijn ouders en broer gelegd in de Molukkenstraat in Amsterdam. Voor het ouderlijke huis, wat er ook nog steeds staat. Wat heel mooi en emotioneel was. Ook was er muzikale ondersteuning bij, met onder andere mijn zoon die accordeon speelt. Zij speelden en zongen het nummer ‘Mijn Jiddische memme.’ Zo mooi.

Ik heb toen van mijn schoondochter, van Duitse komaf en een schat van een meid, weer twee flesjes van Soir de Paris gekregen. Dezelfde flesjes als die van mijn moeder. Zo bijzonder. Geen idee of het nog gemaakt wordt. Ik ben daarvoor ooit wel bij verschillende parfumeriezaken geweest, maar zonder succes. Erg jammer. Daarom ben ik zo blij dat mijn schoondochter deze flesjes heeft kunnen bemachtigen. Zo’n tastbaar en ontroerend geschenk.