Aflevering 5
Ze komen d’r aan!
Eind maart 1945 had het gerucht “De Canadezen komen:” overal op de Veluwe -en ver daarbuiten – hoop en verwachting gewekt. Maar dit keer was het geen gerucht meer – ze kwamen en dat zou vriend en vijand ondervinden. Kort na de bevrijding van Arnhem was de situatie in Hoenderloo kritiek geworden. Vluchtende Duitse troepen bewogen zich door het dorp, in Westelijke richting – eerst met vrachtauto’s, later met paard-en-wagens, per fiets of lopend.
‘s Avonds werd het duidelijk dat de nog in Hoenderloo aanwezige Duitse troepen kans liepen omsingeld te worden. De Canadese 1e Pantserdivisie had inmiddels Otterlo bereikt en haar tankspitsen bewogen zich reeds in de richting van Voorthuizen en Lunteren. Eenheden van de 1st Infantry Division lagen voor Apeldoorn. Vanaf de Hoenderlo’se kerktoren, waar de Duitsers een uitkijkpost hadden ingericht, waren de Canadese vorderingen ten Zuiden van het dorp, het motorgedruis van de colonnes die door het “Nationale Park De Hoge Veluwe” reden was al te horen.
1
2
1
De verkenners van Loyal Edmonton’s Regiment trekken als eerste Hoenderloo binnen.
2
Duitsers trekken terug richting Otterlo om niet afgesneden te worden.
Ogen in de lucht, gebulder op de grond
Kort na de middag begon een licht verkenningsvliegtuig van het type “Auster” wijde cirkels boven de omgeving te draaien – een Brits toestelletje waarin een artilleriewaarnemer was gezeten die op zijn gemak uitkeek naar vijandelijke troepenconcentraties .Omstreeks 14.00 uur werd een aanzwellend gedonder hoorbaar, een intens dreunen, veroorzaakt door de kanonnen van een Canadese artillerie-eenheid, die op Deelen positie had gekozen – vrijwel meteen gevolgd door het scherpe gekraak van inslaande granaten. Hoenderloo lag onder vuur!
De Canadezen maakten onder andere gebruik van een zogeheten ‘Sexton’ tank. De Sexton was een gecombineerd Brits-Canadees stuk gepantserde mobiele artillerie. Het prototype verscheen in 1942, als combinatie van de Canadese Ram-tank en het Britse 25-ponderkanon. In totaal zijn er 2.150 exemplaren van gemaakt en de voertuigen zijn na het einde van de Tweede Wereldoorlog nog jaren in gebruik gebleven.
Een kat in het nauw…
De explosies rondom Hoenderloo gingen de hele nacht door. Toch leek het heel even dat de Duitsers rondom Hoenderloo zich niet zomaar wilde overgeven. Bij de boomstamversperring over de weg richting Apeldoorn werd herhaaldelijk een poging tot standhouden gedaan: eenmaal, diep in de nacht, verzamelde zich daar een zeer grote groep, uitgerust met steelhandgranaten en pantservuisten.
Maar uiteindelijk won ook bij deze mannen de drang om zich aan een omsingeling te onttrekken het van, zinloze, vastberadenheid en ontruimden zij de positie, opgaand in de grillige schaduwen die haar omringden. Even later sloegen op enkele plaatsen vlammen op – twee kleine vrachtwagens, in brand gestoken omdat zij niet voldoende benzine meer bevatten om er veel verder mee te komen.
De vlag kan weer uit!
In de vroege morgenuren van 17 april scheen het dorp verlaten. Er heerste een doodse stilte, alleen uit de richting Otterlo – waar de Canadezen al moesten zijn – klonk vaag het gebonk van kanonvuur. Omstreeks 9 uur trok nog een groepje van Duitse soldaten langs, de laatsten van een duidelijk verslagen eenheid. Weinige uren later stonden de bevrijders voor de versperring. Eerst kwamen er enkele auto’s binnen, alle voorzien van zend- en ontvangapparatuur, daarna carriers – en vervolgens infanterie, kalme, rustige kerels. De mensen waren stapel, men lachte en. huilde.
De eerste Canadese verkenners bereikten Hoenderloo tegen het einde van de ochtend. Aan de rand van het dorp, maakte omstreeks half elf contact met een sectie brencarriers. Op verzoek van een officier, die kort daarop in een jeep arriveerde, haalde de boer zijn Nederlandse vlag tevoorschijn en hees die aan een lange staak, hoog op een hooiberg geplant. Dat bleek het sein voor de Canadezen, die zich overal rondom in de bosranden hadden schuilgehouden, om het dorp dichter te naderen.
Eikenhof onder nieuw management
Nog diezelfde middag, nadat alle wegversperringen definitief door een per reusachtige oplegger aangevoerde “bulldozer”, weg waren geschoven, namen de Canadezen bezit van het Stichtingscomplex. In het spoor van een opruimingsploeg volgde al gauw de Canadezen en al gauw functioneerde het Eikenhof “under new management” – tot grote blijdschap van de Hoenderlo’se bevolking, die rond de gebouwen zwierven.
Canadese koks deelden restanten voedsel uit, “Corned Beef” en “Irish Stew” – vooral één specialiteit vond gretig aftrek onder de altijd hongerige dorpsjeugd: wittebrood, gesmoord in boter. De Canadese soldaten strekten zich uit in het gras of zochten op andere wijze ontspanning. Maar de ontspanning was van korte duur, want de oorlog was nog lang niet voorbij…
Wist je dat?…
Iedereen kent de beroemde scene in ‘A Bridge too Far’ waar de Duitsers met voertuigen de Britten proberen te verslaan maar uiteindelijk worden tegengehouden door de felle Britse weerstand. Maar wist je dat deze voertuigen onder leiding van Gräbner uit Hoenderlooo kwamen? Gräbner en zijn manschappen waren hier gestationeerd toen Operation Market Garden begon.
Gebruikte bronnen: Flickr, Hoenderloo, tussen Truppenplatz & Fliegerhorst
