Aflevering 9
Zijn naam doet wellicht belletjes doen rinkelen en als Apeldoorner zul je zeker zijn naam wel eens voorbij hebben horen komen; G.P. Duuring. Achter deze naam schuilt een grote geschiedenis. Bevrijding van de Veluwe vertelt het verhaal van Gilles Pieter Duuring.
Geraadpleegde literatuur:
Apeldoorn Monument April 1990.
Bevrijdingskrant Ugchelen 2005
Niet schieten…we are dutch!
‘Ik draag U op’
Geboren op 13 februari 1907 in Den Haag, bracht Gilles Pieter Duuring een groot deel van zijn jeugd door in Oosterbeek. Daar was zijn vader directeur van het postkantoor. Gilles had de ambitie om arts te worden en volgde de studie geneeskunde. Duuring vervulde zijn dienstplicht en werd per 1 september 1933 benoemd tot reserve officier van gezondheid der tweede klasse bij de 1e compagnie hospitaalsoldaten, in de rang van ‘vaandrig’. Na zijn studie kon hij zich in maart 1934 vestigen als eerste huisarts in Ugchelen. De Ugchelse inwoners waren blij met een eigen huisarts, nu hoefden zij niet meer naar Apeldoorn toe.
In december 1935 werd aan de Ugchelseweg 84 zijn dochter Marijke geboren.
Op 15 juli 1940 keerden Wim en Kees in de auto van Wim terug naar hun woonplaats Apeldoorn. Ze kenden elkaar al geruime tijd en in de weken die volgden na de terugkeer ontstond vertrouwen en een goede vriendschap. Wim startte direct met het speuren naar contacten die hem konden helpen om naar Engeland te vluchten. Via zijn sigarenwinkelier dacht hij een contact te hebben gevonden en bracht hij Kees op de hoogte van een mogelijkheid om te vluchten. ‘Ik wil mee’, zei Kees. Wim bracht wegens hun goede band en vertrouwen Kees op de hoogte van een geheime ontsnappingslijn.
Kees had ondertussen ook niet stil gezeten en was druk bezig met het bouwen van een zender. ‘Contact via de lucht, dat is nodig in deze tijd, maar om de spullen voor elkaar te krijgen, dat valt niet mee’ verklaarde Kees.
Kees kende nog iemand die er veel voor voelde om naar Engeland te ontsnappen. Een 21-jarige Apeldoorner en jachtvlieger Govert Steen. Govert en Kees hadden samen op de HBS in Apeldoorn gezeten.
Govert had in eerste instantie weinig vertrouwen in de waarde van de ontsnappingslijn, maar onder het motto ‘dat je nooit kan weten hoe een koe een haas vangt’ verzocht hij Wim hem ook op de lijst te laten zetten.
Govert Steen zat er niet ver naast met zijn sceptische visie op de vluchtlijn. Wekenlang werd er gewacht op enig bericht dat tot activiteiten zouden leiden, maar er kwam nooit een betrouwbaar signaal. Na lang wachten zijn ze zelf maar eens op onderzoek uitgegaan. Volgens Govert zou een ontsnapping met een vliegtuig de grootste kans van slagen hebben. Een koud kunstje, maar na enige observaties naar vliegbewegingen op verschillende vliegvelden moesten zij concluderen dat dit plan praktisch uitgesloten was.
Een andere mogelijkheid werd geleverd door de sigarenwinkelier van Wim, een man kon vertellen dat de burgemeester van Apeldoorn, Jhr. Quarles van Ufford, misschien kon helpen. Wim ging zonder aarzelen naar de burgemeesterswoning, maar dit leidde niet tot een succes. Hij werd, als zoon van een hoge Nederlandse officier van het Nederlandse leger niet helemaal onbekend, wel in de woning toegelaten, maar kreeg alleen de vrouw van de burgemeester te spreken. Zij vertelde hem dat haar man niet thuis was. Daarnaast vertelde zei hem dat het geen zin had om met haar man te praten, want die wist van geen enkele organisatie af.
Teleurgesteld was Wim huiswaarts gekeerd, maar een paar dagen later kwam de vrouw van de burgemeester hem thuis opzoeken en deelde hem mee dat ze hem toch kon helpen. Uit veiligheidsoverwegingen had ze hem in eerste instantie niets willen vertellen, omdat je niet voorzichtig genoeg kon zijn. Omdat ze te maken had met de zoon van Kolonel Boomsma had ze het uiteindelijk aangedurfd hem het adres te overhandigen van een leraar van de Apeldoornse ambachtsschool. Dat bleek een goed houvast. De leraar stuurde Wim naar een arts in Ugchelen, Dr. Duuring.
Op een winterse dag reisde Wim via gevaarlijk gladde wegen af naar Ugchelen. Hij kwam als laatste patiënt in de praktijk van Dr. Duuring binnen en met het door de leraar verstrekte wachtwoord opende hij gemakkelijk de deur van de spreekkamer.
Dr. Duuring luisterde belangstellend naar het verhaal van Wim, waarin Wim ook de betrokkenheid van Govert en Kees deelde, en ronde het gesprek af met de graag gehoorde mededeling dat hij wel een weg wist.
“Er wordt aan een plan gewerkt”, zei Dr. Duuring, “maar je moet wel even geduld hebben. De zaak is nog niet voor elkaar. Je mag er met niemand over spreken, ook met je vrienden niet, alles blijft geheim. Als het zover is, dan hoor je het van me. Er gaat in ieder geval nog iemand mee, die tot de relatiekring van prins Bernard behoort”.
Dr. Duuring is daarna verschillende malen in Apeldoorn geweest om Kolonel Boomsma te bezoeken. Wim kende de relatie niet precies, maar had wel het vermoeden dat de arts tot over zijn oren in het verzetswerk zat. Dat was ook het geval met zijn vader, die zich bezighield met een steeds groter wordende illegale organisatie waarvoor zijn zoon verschillende malen koeriersdiensten moest doen. Wat precies wist hij niet, daar vroeg hij ook niet naar, want het was altijd beter niets te weten, geen doel, geen namen, niets.
Wim hield zich aan zijn belofte aan Dr. Duuring. Hoewel hij zijn vrienden vertrouwde en ze eigenlijk ook wel in het geheim wilde betrekken, sprak hij geen woord over de nieuwe ontwikkelingen. Dat was uitermate moeilijk. Vooral tegenover Kees, die nog steeds met de bouw van zijn zendinstallatie bezig was. Het lukte maar steeds niet om de zender in de lucht te krijgen. Om toch iets te doen, besloten ze te proberen om via lichtsignalen contact te krijgen met overvliegende Engelse toestellen. Het was net in de periode van het eerste contact van Wim met Dr. Duuring dat Kees van een morsesleutel, een paar batterijen en een oude fietslamp een apparaat had gemaakt, dat hen met de bekwaamheid van Kees als telegrafist in staat stelde morsetekens de lucht in te flikkeren.
Soms als ze ’s avonds vliegtuigen over hoorden komen en ze hadden vastgesteld, dat het Engelsen waren, installeerden ze de sleutel in een slaapkamer van zijn ouderlijke woning en klom Wim op het dak om de fietslantaarn te richten. Ze zijn er nooit achter gekomen of de lichtseinen ooit door een van de vliegtuigbemanningen zijn opgevangen. Wat ze wel met zekerheid konden vaststellen was, dat ze nooit enig bericht hebben teruggekregen. De onderneming was niet zonder enig risico, maar het gevaarlijkste ervan was wel de klim naar boven, zoals bleek wel die ene avond, toen het wat ijzelde en hij plotseling langs de gladde dakpannen naar beneden gleed en ternauwernood aan een ernstige val ontkwam doordat hij nog net de dakgoot kon vastgrijpen.
De winter ’40 – ’41 begon al vroeg en nam haar tijd. Wim wachtte met spanning op het bericht dat de vluchtlijn open was. Hij verrichtte nog wat koeriersdiensten, vernam dat er zo nu en dan een arrestatie plaats vond binnen groepen, waar zijn vader en Dr. Duuring mee te maken hadden en kreeg uiteindelijk te horen dat hij zich gereed moest houden.
Er was een kans dat hij plotseling kon vertrekken, afhankelijk van de weersomstandigheden. Tot zijn teleurstelling moest hij, terwijl maart al naderde, horen dat de zaak afgelast was. Heel vaag hoorde hij dat het iets te maken had met vliegtuigen, maar het fijne vernam hij het er niet van. Natuurlijk had hij zijn vader op de hoogte gesteld van zijn plannen om te proberen in Engeland te komen en hij kreeg diens volledige steun.
Hoewel voortdurend door verraad bedreigd bleef de verzetsgroep, waarbij zijn vader en Dr. Duuring betrokken waren, functioneren en van de arts kreeg hij, terwijl hij eigenlijk al nergens meer op durfde te hopen, te horen dat hij naar Amsterdam kon gaan om daar in contact te komen met een belangrijk man uit de ondergrondse, die hij in het pand Koninginneweg 151 zou kunnen vinden. Samen met “de vriend van prins Bernard”, zoals die al veel eerder was aangekondigd, heeft hij Willem Lenglet ontmoet en kort daarna heeft hij kennis gemaakt met een man, die voor Fokker op Schiphol werkte en zou meehelpen om een vliegtuig klaar te maken voor de vlucht naar Engeland. Een stout plan, maar bij een goede organisatie haalbaar en daarom uitermate aantrekkelijk, zo vond hij.
Willem Lenglet (Eduard de Neève)
‘De vriend’ van Prins Bernhard bleek Jonkheer Jan Jacob Gerard Beelaerts van Blokland te zijn. Beelearts van Blokland kwam uit Oosterbeek en was beroepsmilitair, 1e luitenant bij de Cavalerie. Hij was instructeur aan de school voor Reserve Officieren in Amersfoort. Door deze functie kende hij prins Bernard, die hij als begeleider inwijdde in het militaire ruiter vak. Zo was hij een aantal keren op het Paleis Soestdijk geweest, waardoor hij de koninklijke familie van nabij leerde kennen. De mobilisatie deed hem in Haarlem belanden, waar hij de oorlogsdagen beleefde met het op jacht gaan naar Duitse parachutisten.
De capitulatie was voor hem een haast niet te aanvaarden gegeven en na zich ervan te hebben overtuigd, dat er nog een mogelijkheid was via IJmuiden naar Engeland te ontkomen, vroeg hij zijn commandant toestemming te vertrekken. Die werd gegeven, hoewel alle militairen op dat ogenblijk al geacht werden zich passief op te stellen.
De Cavalerie luitenant gaf te kennen, dat hij alleen maar ging, als zijn peloton ook mee kon, want hij wilde zijn mannen beslist niet in de steek laten. Dit werd geweigerd en, met tegenzin maar zijn plicht als officier volgend, besloot hij te blijven in de hoop, dat er later kansen zouden zijn weg te komen. Hij had het stellige voornemen de Duitsers te ontlopen en mee te helpen ze van Engeland uit te bevechten. Hij was er namelijk van overtuigd, dat de Engelsen stand zouden houden en na verloop van tijd terug zouden slaan. Een tijd lang diende hij bij de staf van de Opbouwdienst, die in het leven was geroepen om de gedemobiliseerde militairen aan het werk te houden. Door deze opbouwdienst dacht hij op Schiermonnikoog te werk te worden gesteld, een stukje Nederland dat hem vanwege de geringe bewaking, zoals hij had vernomen, ideaal leek om te kunnen ontsnappen. Eenmaal op het eiland moest het volgens hem mogelijk zijn om een boot te versieren. Maar de hoop ging niet in vervulling en in oktober hield hij de dienst voor gezien.
Met een aantal vrienden werd nog een plan ontworpen om via België, Frankrijk en Spanje naar Engeland te vluchten. Wel had hij, zoals door de Duitsers van de militairen geëist, de beruchte verklaring dat hij niets meer tegen ze zou ondernemen, getekend, maar hoewel een officier een gegeven een erewoord heel hoog neemt, had hij er geen moeite mee het te breken.
Het vluchtplan eindigde uiteindelijk in Breda, omdat één van de ‘medevluchters’ zich vanwege familieomstandigheden genoodzaakt voelde om terug te keren. De anderen voelden zich solidair en bleven. Ze kwamen hierdoor wel op de lijst van de Gestapo te staan, werden dus gezocht en dat leidde tot de arrestatie van één van hen, die in een concentratiekamp belandde. Beelaerts van Blokland kwam in contact met Dr. Duuring en de Boomsma’s en via Dr. Duuring kwam hij weer in contact met Willem Lenglet in Amsterdam. Lenglet, de man van wie men had gehoord dat hij samenwerkte met de Engelse geheime dienst en als een der eersten een ‘pilotenlijn’ organiseerde. Hij zou in staat zijn hem naar Engeland te laten ontsnappen.
Lange tijd zwierf Beelaerts van Blokland door het land, verbleef geruime tijd in Amsterdam en keerde zo nu en dan in Gelderland terug. Net lijdend aan een stevige griep kreeg hij begin april via Dr. Duuring bericht, dat hij zich voor vertrek gereed moest houden en kort daarna vertrok hij samen met Wim Boomsma naar de hoofdstad, waar hij Willem Lenglet leerde kennen en op de hoogte werd gesteld van de plannen om met een vliegtuig vanaf Schiphol af te ontsnappen.
In de loop van april begon de spanning op te lopen. Er waren duidelijke aanwijzingen dat de plannen hun voltooiing naderden. Toen Wim te horen kreeg dat hij een foto moest inleveren, die bestemd was voor het laten maken van een noodzakelijk ‘Ausweis’, zag hij het einde van de rit in zicht. Groot was de teleurstelling toen hij op de zaterdagmorgen voor Pasen van Willem Lenglet te horen kreeg, dat er een kink in de kabel was gekomen. Hij had zich gereed moeten maken voor de grote sprong, die op de ochtend van tweede Paasdag zou plaatsvinden, maar het bleek loos alarm.
“De piloot heeft het laten afweten”, vertelde Lenglet, “alles staat klaar voor vertrek, maar er zal toch iemand moeten zijn, die het vliegtuig, dat we hebben, bestuurd”. “Ik weet iemand”, was zijn reactie geweest. En in plaats van op de ochtend van de tweede Paasdag naar Engeland te vliegen, reisde hij met trein en bus naar Apeldoorn, om Govert Steen op te zoeken. Hij trof hem gelukkig thuis. Tot zijn verrassing vertelde Govert aan Wim dat hij over een paar dagen naar Amsterdam zou vertrekken.
“Ik heb een baan bij Fokker kunnen krijgen”, deelde hij opgewekt mee. “Piet Vos, die ik nog uit mijn diensttijd ken, werkt daar op de constructieafdeling en hij is erin geslaagd mij een baantje als volontair te bezorgen. Maandag begin ik. Dit is mijn kans, m’n enige kans om ooit nog eens met een kist weg te komen. Bij Fokker wordt nog steeds gevlogen. Zit ik er eenmaal, dan zie ik wel verder”.
“Misschien kun je wel eerder weg dan je denkt”, zei Wim. “We hebben een toestel, een Junker 52, op Schiphol staan, maar we zoeken nog een piloot. Ik ben hiernaar toegekomen om jou te vragen om mee te doen. De zaak zit prima in elkaar”.
Govert had niet veel tijd nodig om te reageren. “Natuurlijk ga ik mee. Zeg maar wat ik doen moet”. “Zo gauw mogelijk een pasfoto laten maken”, was het antwoord, “en zien dat je in Amsterdam komt. Er is haast bij”!
Teruggekeerd bij Lenglet kon Wim niet zonder tevredenheid overbrengen, dat de “missie piloot” was geslaagd. De meegenomen pasfoto van Govert vormde het bewijs. “Over een paar dagen is zijn Ausweis klaar”, was het antwoord van Lenglet. “Zorg dat je met hem in contact blijft, er is geen tijd meer te verliezen”!
Ook dit plan viel in duigen….
Uiteindelijk lukt het Wim om op 6 mei 1941, samen met piloot Govert, jhr. Jan Jacob Gerard Beelaerts van Blokland en Fokker vliegtuigmonteur Wybert Lindeman te vluchten met een geroofde watervliegtuig vanuit de Minervahaven te Amsterdam. Het betrof een door de Duitsers geconfisqueerde Fokker T8W. Govert had nog nooit met een watervliegtuig gevlogen.
Een geslaagde en spectaculaire vlucht naar vrijheid in Engeland.
De activiteiten van verzetsgroep Duuring gingen ondertussen onverminderd door. Duuring werkte o.a. samen met Kees Vermaat. Via een verzetsgroep in Den Haag kwam hij in contact met ene de Graaf, welke met een bijzondere opdracht van de Nederlandse regering als geheim agent zou zijn gedropt. De Graaf was erg goed op de hoogte van diverse illegale zaken. In maart 1942 kwam de Graaf naar Apeldoorn om te praten over het plaatsen van een geheime zender in de bossen bij Ugchelen (in die periode was ‘De Graaf’ geregeld als logé te gast bij Dr. Duuring en zijn gezin).
De verzetsgroep was van plan om in de buurt van het ‘Johnnie’s Land’, aan de Hoog Buurloseweg 145, een zender te plaatsen. De Graaf had een afspraak geregeld met iemand bij het Station van Apeldoorn op 21 maart 1942. Deze persoon zou materiaal voor een zender meebrengen. Met de auto van Dr. Duuring zou dit afgehaald worden. Bij het station aangekomen bleek de groep in een val gelopen te zijn. Dr. Duuring werd vrijwel direct samen met Johannes F.J. Damm, Kees Vermaat en Hendrikus A.J. Sneijers gearresteerd.
Dr. Duuring, Johannes Damm en Kees Vermaat werden via het Polizei Durchgangslager, het concentratiekamp te Amersfoort, overgebracht naar het zogenaamde ‘Oranjehotel’, een strafgevangenis in Scheveningen. Door de krijgsraad in Amsterdam (het ‘Luftwaffenfeldgericht’) werden zij op 26 juni 1942 ter dood veroordeeld. De aanklacht luidde: ‘spionage voor de vijand van het Derde Rijk’. Volgens het oorlogsrecht hadden zij recht op een verdediger, maar die advocaat werd niet tot het proces toegelaten.
Op verzoek van de echtgenote van Dr. Duuring heeft een advocaat nog een gratieverzoek ingediend. Dit verzoek werd afgewezen. De groep bleef in Amersfoort gevangen totdat ze samen met drie andere verzetsmannen, op 31 juli 1942 om 14:35 werden gefusilleerd. Begin augustus is dit aan de familie meegedeeld. Over de plaats van terechtstelling en andere gegevens wilden de Duitsers geen mededelingen verstrekken, maar het vond vermoedelijk in Amsterdam plaats.
De lichamen van de zes gefusilleerden, waaronder dat van Dr. Duuring, werden op de dag van de terechtstelling in Velsen gecremeerd. De bussen met as werden van nummers voorzien en overgebracht naar het Bureau van de SD, Euterpestraat 99 in Amsterdam. Als voor het uitvoeren van een opdracht een reis naar Duitsland nodig was konden leden van de SD in aanmerking komen van een extra verlofpas. Daarom werden de urnen van Dr. Duuring, Kees Vermaat en Johannes F.J. Damm overgebracht naar het kerkhof in Heger bij Osnabrück. Volgens het boek van de doodgraver in Heger is de urn van Dr. Duuring daar op 31 augustus 1942 achter de heg begraven.
Van Hendrikus A.J. Sneijers (Adjudant onderofficier en instructeur) weten we alleen dat hij pas sinds mei 1939 in Apeldoorn is komen wonen aan de Waltersingel. Hij werd overgeplaatst van het Regiment Wielrijders in Den Bosch naar het 2e Regiment Wielrijders op de hagelnieuwe Willem III kazerne. Hij was actief als helpende hand bij de Landelijke Organisatie tot hulp aan onderduikers. Op 01-04-1943 is hij omgekomen in concentratiekamp Buchenwald in Duitsland aan acuut hartfalen.
De groep bleek verraden door ‘de Graaf’, geen geheim agent voor de Nederlandse regering maar een collaborateur van de Sicherheits Dienst (SD)! Hij heeft op meerdere plaatsen en onder verschillende namen zich weten binnen te dringen in de kringen van het verzet. De Graaf’s echte naam was Anthonie van de Waals. Door zijn verraad hebben in ieder geval 83 verzetsstrijders het leven verloren. Na de oorlog werd hij ter dood veroordeeld en in 1950 werd hij op de Waalsdorpervlakte voor het vuurpeloton gefussilleerd.
Uit het Dagboek van Wim van Houtum:
Zondag 5 juli 1942.
“Het Duitse Gerechtshof veroordeelt dr. Duuring met drie anderen Apeldoorners ter dood. Zijn vrouw tracht gratie te vragen maar dit wordt afgewezen. De reden tot de arrestatie is zeer sluw opgezet. Op een zekere dag kwam één van de Apeldoorners in contact met een zekere de Graaf. Deze kon zogenaamd een zender leveren. Er was volledige overeenstemming. De Graaf vroeg tenslotte naar een onderduikadres. Dr. Duuring zorgde hiervoor en wees het adres van een rustende collega in Ugchelen aan. Niets vermoedend werd er ‘s avonds op dat adres zeer druk gesproken over illegaal werk en de gekochte zender. Deze zou op de Zuid Veluwe worden geplaatst. De eerste argwaan werd de volgende ochtend gewekt. De dienstbode maakte de gang schoon en verzette de tas van de Graaf. Deze man (in werkelijkheid A. van der W., een beruchte Gestapo-agent) werd hierover zeer ondeugend. Niemand vermoedde nog iets. De afspraak was dat dr. Duuring, de Graaf en een Apeldoorner deze dag (21 maart) naar het station zouden gaan. Een vriend van de Graaf zou de zender in ontvangst nemen. Dit gebeurde maar de kennis bestond uit enige SD-beambten. Daarna is onze dokter naar het kamp Amersfoort overgebracht en tenslotte naar Scheveningen. De gearresteerden werden op 26 juni door het Feldkriegsgericht Luftgau Holland in Amsterdam ter dood veroordeeld. Door deze Duitse onmenselijke en nog meer dan beestachtige rechtspraak zien wij onze dokter nooit meer. Deze nieuwe misdaad zal nooit genoeg gewroken kunnen worden”.
Uit het Algemeen Handelsblad van 12-08-1942
Uit het dagboek van Wim van Houtum:
Zaterdag 8 augustus 1942.
“´s Middags hoort de Ugchelse bevolking dat dokter Duuring met drie anderen Apeldoorners op 31 juli in Amersfoort zijn gefusilleerd(!) Maandag (dus na zijn dood) ontving zijn vrouw een laatste brief van hem onder het opschrift ´Zijn laatste wilsbeschikking´. Deze brief was al op 19 juli geschreven. Woensdag kwam de advocaat bij haar op bezoek. Gisteren ontving mevrouw Duuring de boodschap dat zij de kleren van haar man aan het Huis van Bewaring in Amsterdam kon komen afhalen (nog steeds niets vermoedende). Tegelijkertijd ontvingen zijn ouders bericht dat hun zoon op 31 juli is doodgeschoten. Zijn vrouw kreeg dit bericht niet(!). Dr. Duuring, de man die buiten de Duitsers geen vijanden had, de man die dag en nacht voor zijn patiënten klaar stond en geen onderscheid maakte tussen rijk en arm is op zo’n gewelddadige manier van ons heengegaan. De reactie van de Ugchelense bevolking die door deze tijding als het ware kapot is, zal niet uitblijven. Het is jammer dat zoiets niet voldoende, ja eigenlijk in het geheel niet te verwerken is. Het is haast onbegrijpelijk dat wij onze dokter niet weer terug zullen zien. Velen komen in hun gesprekken steeds weer terug op onze zo goede huisarts”.
Het officiële Duits overlijdensformulier van Dr. Duuring. Bron: Frank van Vuuren.
Kolonel Reinder Boomsma was garnizoenscommandant in Apeldoorn, vader van Evert Willem (Wim) en woonachtig aan de Daendelseweg. Op jonge leeftijd was hij een getalenteerd voetballer. Hij voetbalde bij Sparta en in het Nederlands elftal. Tweemaal heeft hij als gevangene in het Oranjehotel gezeten wegens verzetsactiviteiten als commandant OD op de Veluwe. De eerste periode van gevangenschap was van 22 maart 1941 tot 19 februari 1942 en de tweede periode was van 21 april tot 16 mei 1942. Op 23 oktober 1942 werd hij wederom gearresteerd en gevangen gezet in Utrecht tot 1 maart 1943. Daarna werd hij overgeplaatst naar het SS-concentratiekamp te Vught en op 4 mei naar het concentratie kamp Neuengamme in Duitsland. Hij overleed daar op 27 mei aan hartfalen.
Tot aan het eind van de oorlog heeft Ugchelen een centrale rol binnen de inlichtingendienst gespeeld. Eén van de overgebleven leden van de verzetsgroep Duuring heeft in 1944 de Districts Inlichtingen Dienst opgericht. De plaatselijke agenten te Apeldoorn, Brummen, Hoenderloo, Posterenk en Woeste Hoeve gaven hun informatie door aan de district-inlichtingenofficier te Ugchelen, die deze gegevens weer doorgaf aan de gewestelijke inlichtingenofficier te Ede.
Hierbij ging het om, onder andere, gegevens over legering en verplaatsing van Duitse troepen, hun sterkte en bewapening, geschutsopstellingen en munitieopslagplaatsen”. Na de bevrijding werd de vroegere Koudhoornlaan omgedoopt in G.P. Duuringlaan.
In 1947 werd de Ugchelse kei een oorlogsmonument door het aanbrengen van een plaquette waarop ook de naam van Dr. Duuring staat vermeld. Eén van de leden van de verzetsgroep Ugchelen, de heer Jac. van Houtum, heeft de urn met de stoffelijke resten na enige jaren corresponderen met allerlei instanties weten op te sporen.
Op 7 maart 1952 zijn de stoffelijke resten van Dr. Duuring onder grote belangstelling op de begraafplaats ‘Heidehof’ in Ugchelen herbegraven.
De praktijk aan de Ugchelseweg 88 is na het overlijden van Dr. Duuring over genomen door Dr. Frits Piekema uit Apeldoorn. Dr. Piekema had zijn praktijk aan het Emmaplein 34 in Apeldoorn. Vanaf 17-08-1942 verhuisde de arts met zijn gezin naar de Ugchelseweg 88. Mevrouw Duuring verhuisde met haar gezin tijdelijk naar het oude adres van Dr. Piekema.
Dr. Piekema, een zoon van de bekende oogarts uit Arnhem, had dienst bij de militair geneeskundige dienst en was een studievriend van Dr. Duuring.
Tijdens een oefening toen Dr. Piekema een colonne militairen op doortocht door Ugchelen begeleidde, was hij Dr. Duuring toevallig tegen gekomen en zo werd de oude vriendschap weer opgehaald. Toen Dr. Piekema als chef van de militair geneeskundige dienst in Apeldoorn was aangesteld, bracht hij menig tijd bij zijn oude studiegenoot aan de Ugchelseweg door.
Dr. Piekema bleef Ugchelen ruim 22 jaar trouw. In december 1964 nam hij afscheid van de praktijk in Ugchelen en werd hij opgevolgd door Dr. T.H. Van Blommenstein, al sinds 1962 assistent van Dr. Piekema.
Uit de Nieuwe Apeldoornsche Courant van 22 juni 1939.
Dat de nieuwe huisarts van Ugchelen ook vaderlands getrouw was en de Duitse bezetter graag tegenwerkte, blijkt wel uit een interview met de echtgenote van Dr. Piekema. Zij werd geinterviewd door haar kleindochter, Pam Piekema.
“Zoals velen hadden ook wij in de oorlog een spannende tijd. We waren zeer onder de indruk van wat er met Dr. Duuring was gebeurd. Zelf hadden we zorgen om onze (Joodse) vrienden, bv. Bram Leijdesdorff, hij zat eerst ondergedoken bij Dr. Wouters in Apeldoorn en daarna bij het Johnnie’s land, net buiten Ugchelen.
Paul Groenewegen, een andere goede vriend, heeft 8 maanden ondergedoken gezeten bij ons in huis. Ook kregen we ondergrondse krantjes geleverd en die werden dan bij mij opgehaald. Die moest ik dan verdelen. Doodeng! Twee keer kregen we een inval van de moffen. Eén keer heb ik de krantjes snel in de kachel gegooid, bij de tweede keer heeft Paul Groenewegen de krantjes in zijn bed verstopt.
Jouw opa (Dr. Piekema) deed zijn bijdrage door b.v. ziektebriefjes uit te schrijven aan marechaussees, die tochten naar het zuiden maakten, beneden de rivieren. Die moesten dan boodschappen van het verzet overbrengen en dan kwamen ze weer terug.
Maar dat is verraden. Het is niet duidelijk door wie, maar helaas was de zus van opa verliefd op een Duitser, geen nazi, die daarom ook moest onderduiken. Ze vroegen ons of dat bij ons kon, maar dat wilden we niet i.v.m. onze contacten en activiteiten. We wilden niet dat door ons mensen in moeilijkheden zouden raken. We weten niet of dat een rol heeft gespeeld.
Ook was het gek dat we in de oorlog de Duitsers tegenwerkten maar omdat er in Ugchelen, zoals gezegd, verplicht Duitsers ingekwartierd werden, kwamen wij aan het eind van de oorlog zelf ook aan de beurt. Ook bij ons werden Duitse soldaten ingekwartierd, je opa was toen al opgepakt. Ze waren eerlijk gezegd vaak heel gewoon. Ze wezen ons in huis bijvoorbeeld aan waar we het veiligst waren bij bombardementen. Het waren gelukkig geen heftige Nazi’s , het waren jongens die graag weer naar huis wilden.
Je opa is drie keer opgepakt. De eerste keer (3 juli 1943) was hij snel terug, de tweede keer (31 oktober 1944) is hij opgepakt samen met Paul Groenewegen. En de laatste keer (28 november 1944) is hij naar Duitsland vervoerd naar een krijgsgevangenkamp.
Toen de oorlog was afgelopen zei de wasbaas, (vermoedelijk Dhr. Quartel) ‘dat kan toch niet dat onze dokter nog niet terugkomt’ uit het kamp in Neubrandenburg.
Het kamp was door de Russen bevrijd en bezet. Hij heeft toen zijn was-auto groen geschilderd met een groot rood kruis erop. Ik heb een Rode Kruis pak geleend met strepen erop alsof ik hoog in rang was. Hij had dokterspullen bij zich en een pistool. We hadden geen kaart, geen geld en geen eten. We moesten onderweg bedelen bij de Engelsen. Opa zat eerst in een krijgsgevangen kamp in het zuiden van Duitsland en is daarna steeds verplaatst. Als laatste verbleef hij in Neubrandenburg. Ze hadden het daar zwaar, honger etc.
Al met al was het een spannende tocht. Ik moest een wachtwoord hebben om het kamp in te mogen, een Russisch wachtwoord, wel te verstaan. Daarvoor moest ik dus eerst naar een Russische kazerne, dat vond ik het engste dat ik ooit gedaan heb. Buiten het Russisch spraken zij geen enkele andere taal. Ik heb het wachtwoord uiteindelijk toch gekregen, vraag me niet hoe het gelukt is, ik bibberde gewoon van angst.
Aan de poort zeiden we, ‘wij komen Dr. Piekema halen, want die is ziek!’ (smoes). Tegen Frits (Dr.Piekema) zeiden ze, ‘je vrouw staat aan de poort’. Hij kon het niet geloven. Toen is hij toch gekomen op zijn klompen met stro. Ongeschoren en mager. En zo blij. Het was zo iets geks.
Ze waren heel aardig die Russische kerels. Ze hebben voor een nacht een barak vrij gemaakt, ramen dichtgeplakt en de volgende morgen kregen we witte toast met marmelade, thee en koffie. Dat was zo iets lekkers, daar hebben we van genoten.
We hebben Frits en een andere Apeldoorner meegenomen. Een marechaussee die heel ziek was. Hij had leukemie. Hij was al bijna dood maar die kon toen toch nog even zijn vrouw zien in Apeldoorn. Onderweg heen en terug waren overal vrouwen aan het werk aan de weg, er lagen overal dode paarden en koeien. En lijken. Toen er een straat naar je opa werd genoemd, waren we heel erg trots dat onze naam zo aan Ugchelen verbonden werd. Een spannende tijd in de oorlog maar ook hele fijne praktijkjaren na de oorlog.’
Expositie 2022: Bevrijding Apeldoorn